Dat digitale platformen Facebook en Google zich al langer in het oog van de storm bevinden is geen nieuws. “Stop hate for profit” in de zomer van 2020, een aangescherpt discours over fake news en opruiende taal begin 2021 en nu een robbertje vechten over de zogenaamde “naburige rechten” van nieuwsuitgevers. We vatten het probleem en de voorgestelde oplossingen even voor u samen.
What’s the issue?
Het auteursrecht beschermt de “originele” werken of de creatie; het “naburig recht” heeft betrekking op prestaties, de uitvoering en dus op de verspreiding van de creatie. En daar wringt het spreekwoordelijke schoentje. Na de muziek- en filmindustrie staan nu ook de journalisten, uitgeverijen en mediabedrijven op de barricade. Ze eisen een billijke vergoeding voor hun nieuwsgaring en journalistieke creatie & reproductie. Het “gratis” doorplaatsen van nieuwscontent moet volgens hen billijk vergoed worden. De techbedrijven schermen echter met argumenten als vrijheid van nieuws, informatievrijheid én met het argument dat ze zo traffic genereren voor die betrokken nieuwssites en uitgeverijen (tot wel 20 à 30%). Ook de strijd tegen het verspreiden van fake news is een argument om de nieuwscontent van uitgeverijen vrij beschikbaar te maken.
Feit is dat de digitale platformen heel wat advertentie-inkomsten halen uit content waar ze geen vergoeding voor betalen. Zo lopen lokale media en uitgeverijen heel wat (broodnodige) inkomsten mis. Bovendien bepalen de algoritmes (met bijbehorende filterbubbel) welk nieuws verspreid wordt en niet de uitgevers of de journalisten. Niet enkel uitgevers zijn in de loop der tijd de controle kwijtgeraakt. Door gebeurtenissen wereldwijd is het voorbije jaar ook voor overheden pijnlijk duidelijk geworden hoe machtig de digitale platformen geworden zijn.
De discussie met Facebook en Google over de vergoeding van naburige rechten is echter niet nieuw. Al in 2012 en 2014 werden de platformen onder druk gezet over het auteursrecht en aanliggende rechten. En in het voorjaar van 2020 verstrengde Facebook zijn policy voor livestreams naar aanleiding van de nieuwe Europese richtlijn over auteursrecht en naburige rechten. In de vroege herfst van 2020 verplichte Frankrijk Google om te onderhandelen met Franse pers over een billijke vergoeding. En begin 2021 rollen de Australische regering en Facebook vechtend over straat.
Is there a way out?
Over de hele wereld zien we wetgevende initiatieven. In enkele landen heeft Google intussen dan ook een overeenkomst gesloten met de lokale pers. Ook Facebook heeft in Australië intussen bakzeil gehaald en een overeenkomst gesloten met verschillende mediaorganisaties. Dichter bij huis werkt de Europese Unie aan de Digital service act”. Daarmee wil de EU de digitale platformen meer verantwoordelijk maken voor wat er op hun platformen gebeurt of er gepubliceerd wordt. Dankzij de digital service act (DSA) zouden Facebook of TikTok medeverantwoordelijk kunnen gesteld worden voor het prediken van haat en racisme en zouden bijvoorbeeld Amazon of Bol medeverantwoordelijk kunnen gesteld worden als een derde partij illegale goederen verkoopt via hun platform.
Concreet voorziet deze Europese verordening onder andere in:
- Nieuwe verplichtingen voor platformen om op risico gebaseerde maatregelen te nemen om misbruik van hun systemen te voorkomen
- Regels voor het verwijderen van illegale content, illegale diensten en namaakgoederen
- Nieuwe regels die ervoor moeten zorgen dat verkopers van namaak of illegale content sneller opgespoord kunnen worden
- Vergaande transparantieplichten voor gerichte (“targeted”) online marketing op basis van gebruikersprofielen en algoritmen
Online platformen zullen dus duidelijker moeten weten (én aangeven) wie de eigenlijke informatiebron is of wie de eigenlijke verkoper van de goederen of diensten is.
Het ontwerp voorziet daarnaast regels die de verspreiding van politieke desinformatie, fake news en manipulatie van de publieke opinie (bijvoorbeeld tijdens pandemieën) moet bestrijden. Platformen zullen dus maatregelen moeten nemen voor bijkomende bescherming van grondrechten, openbare belangen, volksgezondheid en veiligheid. Online content zal beter gemodereerd moeten worden en zal in bepaalde gevallen zelfs verwijderd moeten worden (uiteraard rekening houdend met de bescherming van de fundamentele vrijheid van meningsuiting om te voorkomen dat content te snel, te vaak of te vergaand verwijderd wordt.
De techbedrijven zullen dus wel akkoorden moéten sluiten met objectieve, onafhankelijke en betrouwbare nieuwsbedrijven of persorganisaties. Enkel zo kunnen ze zichzelf vrijwaren dat de bron van de verspreide berichtgeving objectief, correct en onderbouwd is.
One more thing
De Digital Services Act bevat bovendien nog heel wat regels die de online marketingwereld zoals we die vandaag kennen fundamenteel dreigen te verstoren en die voor onze sector nog behoorlijk wat impact zullen hebben. Meer informatie over de digital service act vindt u hier.